Tangram

Tangram antik Çin' de ortaya çıkmış bir bozyaptır. Kimileri tarihteki ilk mekanik bulmaca olduğunu düşünse de bu çok tartışmalı bir konu. İleride burada da derin derin tartışırız. Tangramın isminin nereden geldiği tam olarak bilinmemekle birlikte çeşitli varsayımlar mevcuttur. Ama tangramın Çince bir kelime olmadığını tahmin edersiniz. Çin' de chi chiao tu olarak bilinen ve dahiyane yedi parçalı plan anlamına gelen bu oyun uzakdoğu insanlarını yüzyıllarca hem düşündürmüş, hem de eğlendirmiştir. Daha sonra XIX. Yüzyılda bu oyun denizciler ve gezginler tarafından Avrupa'ya getirilmiş ve kısa sürede Avrupa'da da son derece sevilen bir oyun haline gelmiştir. Özelikle 1800’ lerin sonunda tangram Fransa’da çok popüler bir eğlence kaynağı olmuştur. Hatta Napolyon’un sürgünde iken vaktini tangram soruları çözerek geçirdiği söylenmektedir. Ne kadar ciddiyetsiz bir adam değil mi? Çocuk oyuncağı ile oynamış. Tangram isminin ise 19. yy. ortalarında Amerikalı yada İngiliz bir oyuncak üreticisi tarafından uydurulduğu düşünülmektedir. Tangram parçaları bazen “Tan” olarak da adlandırılmaktadır.

Tangramın böylesine popüler olması, buna karşın patent hakları yada benzeri bir üretim kısıtlaması olmaması tüm dünyada çok farklı malzemelerden ve farklı kalitelerde üretilerek satılmasına neden olmuştur. Fildişi setler yada ağaç üzerine oymalarla süslenen setler günümüzde koleksiyoncuların gözdesi haline gelmiştir.

Benim tangramla tanışmam ise herhalde 70'li yılların sonlarındaydı. TÜBİTAK'ın Bilim Teknik dergisi son sayfasında bir tangram şekli vermiş ve sorular yayınlıyordu. Kendi tangramımı parçaları kartondan keserek yapmış, soruları çözüyordum. Aradan herhalde bir 30 sene geçti. Tangram hala çocuk oyuncağı. Artık yeni bir bozyap tanıtan bir dergi de yok. Okullarda kullanılıyor diye benim kartondan yaptığımdan daha kötü plastik tangramlar her yerde var. İsterseniz renkli, boyalı çin malı tangramlar da alabilirsiniz ama soruları olmayınca hakikatten çocuk oyuncağından öteye gitmiyor.

Tangram şekilleri ile ilgili dünyada pek çok kitap yayınlanmış olmasına rağmen,. Türkiye'de ise okullarda satmak için ticari bir düşünceyle tamamen özensizce hazırlanmış bir iki kitapçık dışında ciddi bir yayına rastlamadım. Bu nedenle tangramla ilgili 200 den fazla soru içeren küçük bir doküman hazırladım. 

Eğer ilginizi çektiyse bu küçük kitapçığı buradan bedava  indirebilirsiniz. Umarım hoşunuza gider.